سالهاست که با علم دشمنی میکنیم / تاریخ اجتماعی را نادیده گرفتهایم
تاریخ انتشار: ۱ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۷۶۱۳۱
ایسنا/اصفهان عضو هیئتعلمی گروه تاریخ دانشگاه تهران گفت: متأسفانه سالهاست که با علم دشمنی میکنیم و آنطور که بایدوشاید کار علمی انجام نمیدهیم.
حجتالاسلام جعفریان در نشست علمی «ملل و نحل نگاری در تمدن اسلام و رویکردهای تازه در آن» که پنجشنبه (یکم دیماه) برگزار شد، با بیان اینکه از سال ۶۹ و ۷۰ به موضوع ملل و نحل پرداخته است، اظهار کرد: پیش از آن در سال ۶۸ تاریخ تشیع را تدوین کرده و به همین مناسبت با وضع فرق آشنایی داشته و به این موضوع در حد عمومی ورود کرده بودم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
او با بیان اینکه علم ملل و نحل از قرن ۲ و ۳ آغاز شد و تا قرن ۶ و ۷ ادامه و بعداز آن افول پیدا کرد، گفت: شروع بحثهای جدی در این حوزه از قرن ۳ و کتب و آثار اصلی این حوزه تا قرن ۶ تدوین و ساماندهی میشود و این علم در قرن هفتم رو به افول میگذارد تا عصر جدید که تحقیقات به سبک کارهای فرهنگی شروع میشود. درواقع علم ملل و نحل، دانشی است که تولد، اوج و کهنسالی دارد. این دانش، چندوجهی و بینرشتهای است که به فلسفه، کلام، حدیث، تاریخ، علوم سیاسی و جغرافیا وابسته و از آنها متأثر است و حتی اگر به لحاظ سنتی نگاه کنیم، این دانش از گذشته، بینرشتهای بوده است.
نویسنده کتاب «درسهایی درباره فرق اسلامی» افزود: جغرافیدانی مثل محمد بن بحر رُهنی، کتاب جغرافیا را نوشته و گرایشهای مذهبی مردم آن خطه را نیز ذکر کرد، همان مقدار که از این کتاب نقلشده، نشان میدهد که جغرافیا چقدر با علم ملل و نحل قرین است.
جعفریان تصریح کرد: در دوره جدید کتابهای ملل و نحل به نظریات میپردازند بدون توجه به شرایط اجتماعی آنها، فقط گاه گریزهای جزئی به این موضوع میزنند، درحالیکه زمینههای اجتماعی و سیاسی، تأثیر بسیاری در شکلگیری فرق داشتهاند. اینکه آیا سیاستها و تغییرات اجتماعی باعث فرقهسازی شده و یا فرقهها تغییرات اجتماعی را ایجاد کردند، سؤالی است که پاسخ آن مشخص نیست و هردوی این موارد یعنی فُرَق و شرایط اجتماعی همراه هم در صورتبندی اجتماعی جوامع و ادیان نقش داشتهاند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران با بیان اینکه علمای شیعه، در ردیهنویسیها به اطلاعات خاص و جزئی درباره تسنن دسترسی نداشتهاند، گفت: برای مثال جاحظ در کتاب خود به ما میگوید که اصطلاح سفیانی برای اهل سنت مثل اصطلاح مهدویت برای ما است و اهل تسنن در دورههایی منتظر ظهور سفیانی بودهاند. تحولات تاریخ در موضوع فُرَق و نحل بسیار مهم است. موضوع کفر و ایمان در تحولات اجتماعی به ما برای آشنایی با فرقهسازیها کمک زیادی میکند، زیرا دوگانه کفر ایمان سختترین مفهوم برای فرقسازی در تاریخ اسلام است و زمانی دوگانه در حاشیه میرود که دوگانه دیگری یعنی شیعه و سنی مطرح میشود.
این استاد دانشگاه: افزود تحولات تاریخی بستری برای شناخت ملل و نحل فراهم میکند. بنیان کتاب «درسهایی درباره فرق اسلامی» نیز بر همین اساس گذاشته شد، اما بااینوجود اعتراف میکنم که کتاب در این مورد کامل نیست.
جعفریان با بیان اینکه جریانی به نام تجدیدنظرطلبی و شکاکیت از حدود نیمقرن پیش شروعشده که اعتماد به منابع حدیثی و سیرههای قدیمی را مورد سؤال و نقد جدی قرار داده است، تصریح کرد: اینکه فکر کنیم مثل گذشته میتوان متون را خواند و بررسی کرد اشتباه است. از منظر این جریان، آن متون در بسترهای خاص ایجاد شدهاند و بهراحتی آن را نمیپذیرند، به همین دلیل نسخهشناسی و نسخه پژوهی اهمیت بسیاری دارد. در سالهای اخیر دادههایی ملل و نحل بههمریخته و سطح درسی حوزه و دانشگاه و پژوهشگر مختلف متفاوت شده است، به همین دلیل بازسازی و بازخوانی و تفسیر متون اهمیت زیادی پیدا کرده است.
او ادامه داد: دشمنی و بیاعتمادی تاریخی ما نسبت به فعالیتهای فرنگیها باعث شده حاضر نباشیم متون آنها را بررسی کنیم، درحالیکه سطح معلومات و متون ما پایین و بدون توجه به تاریخ اجتماعی است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران با بیان اینکه تعداد دانشجویان علوم قرآن و حدیث دانشگاههای دولتیِ ما برابر با دانشجویان فنی است، تصریح کرد: سالانه ۳۰ یا ۴۰ هزار نفر دانشجوی علوم قرآن و حدیث در دانشگاهها تحصیل میکنند، اما خروجیها در این زمینه بههیچعنوان قابلقبول نیست، چراکه متونی که دانشجویان مطالعه میکنند مناسب نیست و به همین دلیل کتابهایی که نوشته میشود را کسی جز خودشان نمیخواند. این در حالی است که آشنایی با جریان شکاکیت و تجدیدنظرطلبی بسیار مهم است و دانشجویان جدید باید متون این جریان را مطالعه کنند.
جعفریان با اشاره به اینکه بسیاری از مطالب مهم دنیا در اختیار ما نیست، گفت: بسیاری از پیشرفتهای علم ملل و نحل به خاطر کاوشهای نسخهشناسی بوده است، درحالیکه بسیاری از نسخهها در دسترس ما نیست و تعصبات مذهبی نیز باعث عدم تلاش برای یافتن آنها شده است، درحالیکه اگر میتوانستیم چنین بستری را فراهم و به نسخههای اصیل و جدید دسترسی پیدا کنیم، امکان خوبی برای آشنایی بیشتر با علم ملل و فرق رسیدن بهاعتدال در نگاهها برای ما فراهم میشد.
نویسنده کتاب «درسهایی درباره فرق اسلامی» با بیان اینکه باید کلام را از علم ملل و نحل جدا کنیم، گفت: در این علم، نیمقرن اول قرن چهارم، غیر از نیمه دوم آن است. حتی هر نسل در علم ملل و فرق متفاوت هستند، درحالیکه ما به این تفاوتهای تاریخی و اجتماعی توجهی نداریم. برای مثال فقط یک مقطع از تاریخ کلام در اصفهان، جای بحثها و بررسیهای زیادی دارد، ازجمله درباره امامزادهای در نزدیکی فرودگاه اصفهان، مباحث زیادی نقل شده است.
او ادامه داد: رویکردمان در زمینه تحقیقات فرق باید کار علمی و عملی باشد تا ذهن ما از حالت بسندگی به نقلقولها در علم فرق خارج شود.
جعفریان گفت: از بین نوشتههای فرق، بدترین نوشتهها در عربستان صعودی چاپ میشود، چراکه تعصب مذهبی آنها بسیار زیاد است و همه احادیث را هم درست میدانند و طبق آنها، فتوا میدهند. اما باید بهطورکلی به چند نکته در این علم توجه کنیم؛ از جمله استفاده از نظریات اجتماعی، داشتن رویکرد تاریخی و مطالعه متون جدید.
عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران افزود: دانشگاه ادیان در ایران تأسیس شد، اما توفیقی نداشت، چراکه سطح آموزش، متون و پژوهشها نازل است. برای تربیت دانشجویان در مقاطع مختلف، هزینه زیادی میشود، ولی چه افرادی را برای عرضه در مجامع بینالمللی و در جهان داریم؟ متأسفانه سالهاست که با علم دشمنی میکنیم و آنطور که بایدوشاید کار علمی انجام نمیدهیم. یک دلیل تدوین نشدن کتاب خوب به این علت است که آزاداندیشی آنطور که باید وجود ندارد و یا طلاب با نسخ خطی سروکار ندارند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: دين استانی فرهنگی و هنری نسخه شناسی دین و مذهب استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری دانشگاه تهران عضو هیئت علمی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۷۶۱۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جوانان باید از منطق سیاستها و رفتار نظام با خبر باشند | آنها بدانند چرا حاضر به ایجاد روابط با برخی کشورها نیستیم | دانشآموزان را از خطرها و دشمنیها آگاه کنید
رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز معلم در دیدار هزاران نفر از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، تکریم و تشکر از معلم را وظیفه فرد فرد ملت خواندند و با اشاره به اینکه آموزشوپرورش از لحاظ اهمیت و تأثیرگذاری با هیچ دستگاه دیگری قابل مقایسه نیست، افزودند: هویتسازی نسل نوجوان و جوان و ایجاد شوق و امید در او، تحول مستمر، توانمندسازی مادی و غیرمادی معلمین، حمایت از مراکز تربیت معلم، تقویت معاونت پرورشی و الگوسازی در جامعه معلمین، مهمترین سرفصلهای کاری آموزشوپرورش است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، حضرت آیتالله خامنهای همچنین گسترش تظاهرات حمایت از ملت فلسطین در آمریکا و کشورهای دیگر را نشانه استمرار اولویت مسئله غزه در افکار عمومی جهان خواندند و تأکید کردند: جنایات رژیم صهیونیستی و همدستی آمریکا با او، حقانیت مواضع نظام و ملت ایران را در نفی رژیم اشغالگر و بدبینی به آمریکا اثبات کرد و همه بدانند هیچ راه حلی برای حل مسئله فلسطین جز بازگشت این سرزمین به صاحبان مسلمان، یهودی و مسیحی آن وجود ندارد و روابط با رژیم صهیونیستی و عادیسازی، مشکلی را حل نخواهد کرد.
ایشان با تبریک روز معلم به جامعه عزیز معلمان به عنوان پرورشدهندگان فضیلت و سازندگان آینده کشور، گفتند: توجه و احترام همگانی به معلمان، باعث ایجاد جاذبه بیشتر برای این شغل شریف، ارتقای سطح جامعه معلمین و در نتیجه، ارتقای کشور میشود و لازم است رسانهها و صاحبان تریبونهای عمومی در زمینه تبیین جایگاه معلم و ضرورت تمجید از او، فعال شوند.
رهبر انقلاب علت متفاوت بودن اهمیت آموزشوپرورش با دیگر دستگاهها را تربیت منابع انسانی برشمردند و گفتند: همه دستگاهها بکارگیرنده نیروی انسانی هستند، اما آموزشوپرورش، پرورشدهنده منابع انسانی است.
حضرت آیتالله خامنهای معلمان فعال را هویتسازان نسل نوجوان و جوانان دانستند و گفتند: هر حرف و رفتار و موضعگیری و حتی اشاره معلم در شخصیتسازی نسل نو تأثیر دارد.
ایشان وجود نیروی انسانی خوب را غیرقابل مقایسه با منابع و سرمایههای طبیعی خواندند و گفتند: پیشرفت، امنیت، سلامت، علم و تحقق همه ارزشهای انسانی و اسلامی در کشور در گرو وجود نیروی انسانی مناسب است که این کار عظیم برعهده آموزشوپرورش است.
حضرت آیتالله خامنهای سخنان وزیر آموزشوپرورش در این دیدار را خوب ارزیابی کردند و افزودند: بحمدالله برخی نکاتی که در سالهای گذشته بیان کردهایم در مسیر اجرا قرار گرفته است.
رهبر انقلاب در تبیین سرفصلهای مهم آموزشوپرورش، اجرای سند تحول را مهمترین خواندند و گفتند: از انفعال و کمتوجهی به این سند در سالهای گذشته، ضرر کردیم، اما بازنگریِ در حال نهایی شدن این سند و تدوین نقشهراه اجرایی آن خبر خوبی است که ترمیم سند تحول با استفاده از نخبگان داخل و خارج آموزشوپرورش، باید مستمر ادامه یابد.
«توانمندسازی»، سرفصل دومی بود که حضرت آیتالله خامنهای در باب وظایف آموزشوپرورش مطرح کردند.
ایشان گفتند: توانمندسازی معیشتی و مادی معلمان همیشه مورد تأکید بوده و اکنون نیز هرچه ممکن است باید در این زمینه تلاش شود.
رهبر انقلاب افزودند: توانمندسازی، اما محور دیگری هم دارد و آن قوامیافتگی کار «معلمی» است؛ یعنی معلم از نیروی معنوی و عشقی که در وجود هر انسانی به تعلیم و تربیت وجود دارد، استفاده کند و با بهرهمندی از ملزومات، نیازها و تجربیات، شغل پرمرتبت معلم را قوام و استواری و استحکام دهد.
ایشان در همین بحث، نیت، روحیه، انگیزه و درک حقیقی از «معلمی» را لازمه پرورش نسل نو دانستند و افزودند: معلمی صرفاً با کلاس و تدریس محقق نمیشود.
حضرت آیتالله خامنهای همچنین تقویت مراکز تربیت معلم را لازمه دستیابی جامعه معلمین به سطح تراز خواندند و افزودند: دانشگاه فرهنگیان و دیگر مراکز تربیت معلم باید کاملاً تقویت شوند.
سرفصل سومی که رهبرانقلاب به تبیین پرداختند، اهمیت و لزوم تقویت معاونت پرورشی بود. ایشان گفتند: در برههای عدهای میگفتند معاونت پرورشی لازم نیست و خود معلم در کنار تعلیم وظیفه پرورش را هم انجام میدهد؛ البته این حرف درست است، اما صرف توجه معلم به مسائل پرورشی کافی نیست و باید مجموعهای، متولی این مسئله بسیار مهم باشد.
حضرت آیتالله خامنهای، جلوگیری از ایجاد و شیوع آسیبهای اجتماعی را جزو توقعات از جوانان خواندند و گفتند: مقدمه و شرط تحقق این مهم آن است که در خود مدارس آسیبهای اجتماعی وجود نداشته باشد که این جزو وظایف معاونت پرورشی است.
تبیین صحیح مسائل بنیادی کشور و نظام برای نوجوانان و جوانان، وظیفه دیگر معاونت پرورشی بود که رهبر انقلاب با اشاره به آن گفتند: اگر میلیونها جوان و نوجوان، مصالح بنیادی و مسائل اساسی کشور را بشناسند، از جبهه دوست و دشمن آگاه باشند و در مقابل اهداف دشمنان ملت واکسینه شوند، سرمایهگذاری عظیم رسانهای و سیاسی دشمنان نتیجهای نخواهد داد.
حضرت آیتالله خامنهای افزودند: دانشآموزان، جوانان و نوجوانان باید از منطق و عقلانیت سیاستها و رفتار نظام باخبر باشند و بدانند پشت شعارهای «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیلِ» ملت چه منطقی نهفته است و چرا ایران حاضر به ایجاد روابط با برخی کشورها و دولتها نیست.
رهبر انقلاب در سرفصلی دیگر با تأکید بر اهمیت ثبات مدیریتی در آموزش و پرورش، تغییرات کوتاهمدت مدیریتی را موجب به ثمر نرسیدن کارهای اساسی دانستند و گفتند: بنده در مدیریتهای سطح بالا تا متوسط تأکید بر ثبات دارم تا بتوان برنامهها و کارهای مهم را دنبال کرد.
حضرت آیتالله خامنهای با اشاره به وجود الگوهایی برای اقشار در صنوف مختلف جامعه، الگوسازی و معرفی نمونههای برتر معلمان را ضروری و شوقآفرین خواندند و افزودند: آموزش و پرورش باید الگوهای موفقی همچون معلمی که خوب تدریس میکند یا سالهای طولانی از عمر خود را صرف تدریس کرده است، یا رنج رفت و آمد به مناطق دشوار برای تدریس به دانشآموزان را به جان خریده است، شناسایی، و این معلمان را به عنوان قهرمانان تعلیم و تربیت معرفی کند.
ایشان در بخش دیگری از سخنانشان و در بیان انتظارات از جامعه معلمان، معلم را نه فقط آموزنده علم بلکه پرورنده هویت دانشآموز خواندند و گفتند: معلم میتواند تواناییهای بالقوه و استعدادهای دانشآموز را همچون استخراج طلا و نقره از معدن، کشف و بالفعل کند؛ بنابراین معلم باید در کنار علمآموزی، انگیزه، همت، اعتماد به نفس و شوق به درس و کار هم به دانشآموز بدهد تا ظرفیتهای درونی او شکوفا شود.
«دادن نگاه ملی به دانشآموز» انتظار دیگری بود که رهبر انقلاب با اشاره به آن گفتند: نگاه ملی یعنی دانشآموز بداند که تحصیل و کلاس درس قطعهای از حرکت عمومیِ پیشرفت و جزیی از ماشین عظیم پیشبرنده کشور و نظام است، بنابراین لازم است دانشآموزان را با افتخارات ملی، داشتههای کشور، پیروزیهای ناشی از راههای درست، آشنا و همچنین از خطرها و دشمنیها آگاه کنید.
ایشان امیدآفرینی را وظیفه دیگر معلمان دانستند و افزودند: امید تضمینکننده آینده کشور است و اگر کسی امید را در دل و جان جوان و نوجوان برانگیزد در واقع به ساخت آینده کشور کمک کرده است و به همین علت است که مکرراً بر امیدآفرینی اصرار میکنیم.
حضرت آیتالله خامنهای افزودند: افرادی که از سر لجاجت با نظام یا دولت یا اشخاص دیگر، جوانان را ناامید میکنند در واقع به آینده کشور لطمه میزنند.
«تشویق دانشآموزان به فعالیتهای اجتماعی» و همچنین «مهارتآموزی به دانشآموزان»، توصیههای دیگر رهبر انقلاب به معلمان بود.
حضرت آیتالله خامنهای در بخش پایانی سخنانشان به مسئله غزه پرداختند و افزودند: با وجود تلاشهای زیاد صهیونیستها و پشتیبانان آمریکایی و اروپایی آنها مسئله غزه همچنان مسئله اول دنیا است که اعتراضها به جنایات رژیم صهیونیستی در دانشگاههای آمریکا و گسترش آن به دانشگاههای اروپا از نشانههای استمرار حساسیت افکار عمومی جهان به مسئله غزه است.
ایشان افزایش روزافزون فشار افکار عمومی بر روی رژیم اشغالگر را ضروری خواندند و افزودند: رفتار وحشیانه و بی رحمانه سگ هار صهیونیستی باعث اثبات حقانیت موضع جمهوری اسلامی و ملت ایران شد و کشتار سی و چند هزار نفر که نیمی از آنها زنان و کودکان هستند ذات شریر و خبیث رژیم صهیونیستی و حقانیت موضع همیشگی ایران را به همه دنیا نشان داد.
رهبر انقلاب، رفتار آمریکا و دستگاههای مرتبط با آنها را در قبال «اعتراض بدون خشونت و تخریب» دانشجویان معترض به جنایات اسرائیل، دلیل دیگری بر اثبات موضع جمهوری اسلامی ایران در بدبینی به دولت آمریکا دانستند و گفتند: این موضوع به همه نشان داد که آمریکا شریک جرم و همدست صهیونیستها در گناه نابخشودنی کشتار مردم غزه است و برخی حرفهای بهظاهر دلسوزانه آنها هم دروغ است؛ بنابراین موضع جمهوری اسلامی که نمیتوان به دولت آمریکا خوشبین بود و به آن اعتماد کرد، اثبات شد.
حضرت آیتالله خامنهای تنها راهحل مسئله فلسطین را پیشنهاد مطرح شده از جانب ایران یعنی بازگشت فلسطین به صاحبان اصلی آن اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی خواندند و تأکید کردند: تا وقتی فلسطین به صاحبان خود بازنگردد مشکل غرب آسیا حل نخواهد شد و حتی اگر بیست، سی سال دیگر هم تلاش کنند که رژیم صهیونیستی را سر پا نگه دارند -که انشاءالله نمیتوانند- این مسئله، حل شدنی نخواهد بود.
رهبر انقلاب افزودند: فلسطین باید به مردم آن بازگردد و پس از تشکیل نظام فلسطینی، خودشان تصمیم بگیرند که با صهیونیستها چه کنند.
ایشان با اشاره به تحرکاتی برای عادیسازی روابط رژیم صهیونیستی و کشورهای منطقه، گفتند: بعضیها خیال میکنند با این کارها مسئله حل خواهد شد در حالی که با فرض عادی شدن روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی اطراف، نه تنها مشکل حل نمیشود بلکه مشکل متوجه دولتهایی خواهد شد که با چشم بستن بر جنایات رژیم اشغالگر با آن دست دوستی دادهاند و ملتها به جان خود آن دولتها خواهند افتاد.
در ابتدای این دیدار وزیر آموزش و پرورش در گزارشی از مراحل نهایی بازنگری در سند تحول خبر داد. آقای صحرایی، تصویب نقشه راه اجرایی سند تحول با محوریت معلمان، برنامههای درسی و تربیتی، مدارس و ارزشیابی تحصیلی را از دیگر فعالیتها اعلام کرد.
استخدام کمسابقه ۷۰ هزار معلم با اولویت جذب دانشجو-معلمان، تکمیل و ساخت ۲۹۰۰ مدرسه در سراسر کشور، افزایش سهم دانشآموزان فنیوحرفهای در مقطع تحصیلی متوسطه دوم، پیگیری سیاست «هر دانشآموز یک مهارت شغلی»، ارتقای امور پرورشی و مشاورهای از جمله محورهای گزارش وزیر آموزشوپرورش در این دیدار بود.